Piaskówka tłusta

Piaskówka tłusta
	Psammomys obesus
	Cretzschmar, 1828
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszoskoczki
Plemię	Gerbillini
Rodzaj	piaskówka
Gatunek	piaskówka tłusta
Synonimy
	Psammomys elegans Heuglin, 1877; Psammomys roudairei Lataste, 1881; Psammomys tripolitanus O. Thomas, 1902; Psammomys algiricus O. Thomas, 1902; Psammomys terraesanctae O. Thomas, 1902; Psammomys obesus nicolli O. Thomas, 1908;
	Psammomys elegans Heuglin, 1877; Psammomys roudairei Lataste, 1881; Psammomys tripolitanus O. Thomas, 1902; Psammomys algiricus O. Thomas, 1902; Psammomys terraesanctae O. Thomas, 1902; Psammomys obesus nicolli O. Thomas, 1908;
Podgatunki
	P. o. obesus Cretzschmar, 1828; P. o. dianae Morrison-Scott, 1939; P. o. elegans Heuglin, 1877;
	P. o. obesus Cretzschmar, 1828; P. o. dianae Morrison-Scott, 1939; P. o. elegans Heuglin, 1877;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Piaskówka tłusta^[9], piaskówka^[10] (Psammomys obesus) – gatunek ssaka z podrodziny myszoskoczków (Gerbillinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), zamieszkujący pustynne obszary północnej Afryki i Półwyspu Arabskiego^[11]^[8].

Zasięg występowania

Piaskówka tłusta występuje w zamieszkując w północnej Afryce i południowo-zachodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku^[12]:

P. obesus obesus – północna Afryka, od Maroka, Sahary Zachodniej i Mauretanii na wschód do Egiptu, Synaju, Izraela, Palestyny, Syrii, Jordanii na południe do środkowej części Półwyspu Arabskiego.
P. obesus dianae – wschodnie strefy przybrzeżne Arabii Saudyjskiej.
P. obesus elegans – północno-wschodni Sudan.

Nazwa zwyczajowa

W polskiej literaturze zoologicznej nazwa „piaskówka” była używana dla oznaczenia gatunku Psammomys obesus^[10]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi temu przypisano oznaczenie piaskówka tłusta, rezerwując nazwę „piaskówka” dla rodzaju Psammomys. Do Psammomys zaliczana jest także piaskówka chuda^[9].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1828 roku niemiecki zoolog Philipp Jakob Cretzschmar nadając mu nazwę Psammomys obesus^[13]. Holotyp pochodził z Aleksandrii, w Egipcie^[11].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunków^[12].

Etymologia

Psammomys: gr. ψαμμος psammos „piasek”; μυς mus, μυος muos „mysz”^[14].
obesus: łac. obesus „tłusty, pulchny, gruby”, od ob „z powodu”; edere „jeść”^[15].
dianae: w mitologii rzymskiej Diana to łowczyni, dziewicza bogini księżyca i pościgu^[16].
elegans: łac. elegans, elegantis „elegancki, ładny”, od elegere prawdopodobnie wczesnej formy eligere „wybrać”^[17].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 116–185 mm, długość ogona 88–140 mm, długość ucha 13–17 mm, długość tylnej stopy 32–36 mm; masa ciała 82–237 g; samce są nieco większe i cięższe od sAMIC^[18]. Piaskówki tłuste są wielkości suwaka mongolskiego. Nazwa odnosi się do ich ubarwienia. Zazwyczaj mają białe lub szarawy spód ciała, złoty, złoto-brązowy lub złoto-rudy grzbiet. Uszy są zabarwione na biało, rudo, brązowo, czasami na czarno^[19].

Tryb życia

Piaskówka tłusta prowadzi dzienny tryb życia. Pożywienie stanowią części roślinne, głównie roślin z rodziny komosowatych (Chenopodiaceae). Ponieważ większą część pożywienia stanowi woda z solą liście muszą być zjadane w dużych ilościach. Mogą zjadać rośliny absorbujące sól bez dostępu do wody z powodu wydajnych nerek. Potrafią trzymać pożywienie w jednej łapce. Zjadają niekiedy również i ziarno. Z innymi osobnikami porozumiewają się wysokimi piskami lub tupaniem. U samców wielkość terytorium wynosi około 189,6 m²^[19].

Piaskówki tłuste żyją ze swoimi stadami na pustyniach, lub innych obszarach piaszczystych^[19].

Rozmnażanie

Okres rozrodczy trwa od grudnia do kwietnia. Występują 2-4 mioty w ciągu sezonu. W przypadku suszy okres rozrodczy może w ogóle nie wystąpić. Ciąża trwa 24-36 dni. Miot liczy 1-7 młodych. Po około 3 tygodniach mogą żywić się innym pokarmem niż mleko i stają się samodzielne. Samice uzyskują dojrzałość płciową w wieku trzech miesięcy, samce czterech^[19].

Przypisy

↑ Psammomys obesus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ T. von Heuglin: Reise in Nordost-Afrika. Schilderungen aus dem Gebiete der Beni Amer und Habab nebst zoologischen Skizzen und einem Führer für Jagdreisende. Cz. 2. Braunschweig: G. Westermann, 1877, s. 80. (niem.).
↑ F. Lataste. Diagnoses de mammifères d’Algérie. „Le Naturaliste”. 3 (62), s. 492, 1881. (fr.).
↑ O. Thomas. On the mammals collected during the Whitaker Expedition to Tripoli. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1902 (2), s. 9, 1902. (ang.).
↑ ^a ^b O. Thomas. New species of Dipodillus and Psammomys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 9, s. 364, 1902. (ang.).
↑ O. Thomas. The Psammomys of the alluvial soil of the Nile delta. „The Annals and Magazine of Natural History”. 2 (Eight series), s. 92, 1908. (ang.).
↑ T.C.S. Morrison-Scott. Some Arabian mammals collected by Mr. H. St.J. B. Philby, C.I.E. „Novitates zoologicae”. 41 (3), s. 192, 1939. (ang.).
↑ ^a ^b L.L. Granjon L.L., Psammomys obesus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-17] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 262. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Psammomys obesus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-17].
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 458. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ P.J. Cretzschmar: Säugethiere. W: E. Rüppell: Atlas zu der Reise im nördlichen Afrika. Zoologie. Frankfurt am Main: Gedruckt und in Commission bei Heinr. Ludw. Brönner, 1826, s. 58, ryc. 22. (niem.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 587, 1904. (ang.).
↑ obesa, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-17] (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 110. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ elegans, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-17] (ang.).
↑ Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 648–649. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d T. Biagi: Psammomys obesusfat sand rat. Animal Diversity Web. [dostęp 2014-01-17].

[itis-1] Psammomys obesus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Heuglin-2] T. von Heuglin: Reise in Nordost-Afrika. Schilderungen aus dem Gebiete der Beni Amer und Habab nebst zoologischen Skizzen und einem Führer für Jagdreisende. Cz. 2. Braunschweig: G. Westermann, 1877, s. 80. (niem.).

[Lataste-3] F. Lataste. Diagnoses de mammifères d’Algérie. „Le Naturaliste”. 3 (62), s. 492, 1881. (fr.).

[Thomas1902a-4] O. Thomas. On the mammals collected during the Whitaker Expedition to Tripoli. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1902 (2), s. 9, 1902. (ang.).

[Thomas1902b-5] O. Thomas. New species of Dipodillus and Psammomys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 9, s. 364, 1902. (ang.).

[Thomas1908-6] O. Thomas. The Psammomys of the alluvial soil of the Nile delta. „The Annals and Magazine of Natural History”. 2 (Eight series), s. 92, 1908. (ang.).

[Morrison-Scott-7] T.C.S. Morrison-Scott. Some Arabian mammals collected by Mr. H. St.J. B. Philby, C.I.E. „Novitates zoologicae”. 41 (3), s. 192, 1939. (ang.).

[iucn-8] L.L. Granjon L.L., Psammomys obesus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-17] (ang.).

[Cichocki&inni-9] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 262. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[kracz-10] Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Psammomys obesus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-17].

[Burgin&inni-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 458. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Cretzschmar-13] P.J. Cretzschmar: Säugethiere. W: E. Rüppell: Atlas zu der Reise im nördlichen Afrika. Zoologie. Frankfurt am Main: Gedruckt und in Commission bei Heinr. Ludw. Brönner, 1826, s. 58, ryc. 22. (niem.).

[Palmer-14] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 587, 1904. (ang.).

[15] obesa, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-17] (ang.).

[Beolens&inni-16] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 110. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[17] elegans, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-17] (ang.).

[Denys&inni-18] Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 648–649. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[adw-19] T. Biagi: Psammomys obesusfat sand rat. Animal Diversity Web. [dostęp 2014-01-17].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]